Zamek w Łańcucie – historia, zwiedzanie, ciekawostki

Zamek w Łańcucie należy do najstarszych i najcenniejszych rezydencji arystokratycznych w Polsce. Kompleks pałacowo-parkowy w Łańcucie to miejsce obowiązkowe na mapie zwiedzania w trakcie pobytu na Podkarpaciu.

Historia zamku w Łańcucie

Historia zamku w Łańcucie sięga czasów średniowiecznych. Budowę zamku datuje się na rok 1349. Data ta związana jest z panowaniem Króla Kazimierza Wielkiego. Miasto Łańcut było w posiadaniu arystokratów Pileckich, Stadnickich, Lubomirskich oraz Potockich. Pierwsza rezydencja była usytuowana na północnym wzgórzu miasta. Obecny zamek powstawał w latach 1629- 1642.

Za czasów Lubomirskich zamek otoczony został fortyfikacjami bastionowymi, chroniącymi przed nieprzyjacielem. W drugiej połowie XVIII wieku właścicielem rezydencji została Izabella z Czartoryskich Lubomirska. Zamieniła ona fortecę na zespół pałacowo- parkowy. W tamtych czasach miasto było siedzibą wielu cenionych artystów.

Po śmierci Izabelli Lubomirskiej zamek stał się własnością jej wnuka Alfreda I Potockiego oraz jego syna, którzy zaniedbali zamek. Kolejni właściciele z rodu Radziwiłłów przeprowadzili w zamku generalny remont i przywrócili mu dawną świetność. Przebudowa objęła wszystkie piętra oraz park wokół zamku. Dzięki temu zamek w Łańcucie stał się jedną z najbardziej luksusowych rezydencji w Europie. Zamek był miejscem spotkań licznych przedstawicieli rodów królewskich i arystokracji.

Zamek w Łańcucie obecnie

Wnętrza pałacowe łańcuckiego zamku zaliczane są do najpiękniejszych w Polsce. Każde piętro zamku posiada ciekawe wnętrza. Najstarsze i najlepiej zachowane to Sala pod Stropem, Wielka Sień oraz Sala pod Zodiakiem. Pochodzą z pierwszej połowy XVII wieku. Niestety żadne piętro zamku nie przetrwało do naszych czasów w całkowicie pierwotnej formie. Wnętrza z  XVIII wieku to Apartament Brennowski, Pokój Pompejański oraz Apartament Chiński. Wnętrza ozdobione zostały przez malarza Vincenza Brennę.

Z końca XVIII wieku zachowały się wnętrza zaprojektowane przez Szymona Bogumiła Zugę. Jest to między innymi Sala Kolumnowa, Apartament Turecki oraz Sypialnia Księżnej Marszałkowej. Końcem XIX i początkiem XX wieku powstało na zamku wiele wnętrz, które zachowały się w niezmienionej formie do obecnych czasów. Są to przede wszystkim Salon Narożny, Biblioteka oraz Jadalnia nad Bramą. Wszystkie wnętrza ozdobione są licznymi dziełami sztuki, które pochodzą z powojennych zakupów oraz dawnych zbiorów. Najstarsze z nich pochodzą z drugiej połowy XVIII wieku. Na zamku można zobaczyć kolekcje malarstwa i grafiki, sreber, porcelany, mebli, instrumentów muzycznych, szkła oraz bogate księgozbiory.

Stajnie i wozownia

Wozownia i stajnia stanowią kompleks oddzielnych budynków, które powstały na przełomie XIX i XX wieku. Powstały one według projektu Amanda Bauque, francuskiego architekta na styl neobarokowy i modernistyczny. W Stajniach znajduje się oryginalnie zachowana część dla koni wierzchowych oraz Hol i Szorownię Galową. Znajdują się tutaj dwie kolekcje pojazdów konnych: muzealna, zgromadzona po II wojnie światowej oraz historyczna, która związana jest z rezydencją Potockich. Pojazdy konne stanowią bezcenną kolekcję. Są to luksusowe pojazdy pochodzące z najlepszych wiedeńskich, paryskich i londyńskich firm.

Jest to jedyna na świecie magnacka wozownia, w której obok historycznej rezydencji mieści się kompleks z wozownią. Miejsce to stanowi świetną atrakcję dla dzieci. Mogą one zobaczyć prawdziwe karety, powozy czy sanie, którymi jeżdżono kiedy nie było samochodów. Niektóre powozy zostały udostępnione do siedzenia. Istnieje również możliwość przejażdżki konną bryczką po parku lub po łańcuckich uliczkach, co jest niesamowitą atrakcją dla dzieci.

Sztuka cerkiewna

Zbiór sztuki cerkiewnej na terenie zamku w Łańcucie miał na celu ochronę tych bezcennych dzieł kultury. Zagrożone były one na skutek wysiedleni ludności  po II wojnie światowej. Niszczenie sztuki sakralnej doprowadziło do zagłady około 330 cerkwi diecezji przemyskiej. W 1960 roku powstała Wojewódzka Składnica Zabytków Ruchomych, którą zamieniono później na Dział Sztuki Cerkiewnej Muzeum Zamku w Łańcucie.

Zgromadzono tutaj ponad 1000 ikon, zbiory starych druków cyrylickich, rzemiosło artystyczne. Najcenniejszym dziełem jest Apostoł z 1574 roku, przywieziony z lwowskiej drukarni Fedorowa. Na zamku w Łańcucie mieści się największa kolekcja ukraińskiej sztuki religijnej w Polsce.

Storczykarnia

Storczykarnia jest miejscem, w którym zaprezentowano wiele gatunków i rodzajów storczyków. Składa się z kawiarni letniej, zaplecza oraz części ekspozycyjnej. W szklarni swoje miejsce maja najbardziej efektowne okazy storczyków, które są w okresie kwitnienia. Są tutaj storczyki naziemne, nadrzewne oraz rosnące na skałach.

Storczykarnia gromadzi storczyki historyczne, które pochodzą z kolekcji przedwojennej, jak również gatunki botaniczne i współczesne okazy. Liczną grupę kwiatów, umieszczonych na konarach drzew stanowią storczyki epifityczne, czyli nadrzewne. Reprezentują one rośliny z obszarów podzwrotnikowych i międzyzwrotnikowych, których korzenie potrafią przyswajać wodę z atmosfery.

Park

Park otaczający Zamek w Łańcucie powstał na przełomie XVIII i XIX wieku. Jego twórcami byli ówcześni właściciele zamku: marszałek wielki koronny Lubomirski i jego żona Izabela. Pod koniec XIX wieku zabytkowy park doczekał się zmiany układu kompozycyjnego. Jego właściciele przebudowali zamek oraz otaczający go park. Prace ogrodnicze, które trwały około 14 lat doprowadziły do prawie dwukrotnego powiększenia parku.

Układ taki został zachowany do roku 1944, do czasu kiedy Zamek stał się własnością Ministerstwa Kultury i Sztuki. W obecnym czasie dba się o to, aby jak najdokładniej odtworzyć skład gatunkowy roślin oraz układ kompozycyjny z początku XX wieku. W roku 1965 w zabytkowej oranżerii powstał zimowy ogród, w którym znajduje się ekspozycja zwierząt i roślin.

10 Pułk Strzelców Konnych

W 1984 roku w kompleksie utworzono ekspozycję 10 pułku Strzelców Konnych. Pierwsze zbiory pamiątek dotyczyły żołnierza Pułku, który pochodził z Łańcuta. Z czasem zaczęto gromadzić eksponaty po byłych żołnierzach 10 Pułku Strzelców Konnych. Bogata kolekcja pamiątek pozwala poznać dzieje żołnierzy oraz całej łańcuckiej jednostki 10 Pułku Strzelców. W kolekcji muzealnej można zobaczyć przedmioty z czasów II wojny światowej i dwudziestolecia międzywojennego. W skład kolekcji 10 Pułku Strzelców Konnych wchodzą między innymi dokumenty, mundury, medale, fotografie i odznaczenia.

Łańcut zamek- zwiedzanie

Obiekty, które można zwiedzać na terenie kompleksu pałacowo- parkowego to Zamek, Stajnia i Wozownia, Storczykarnia, Sztuka Cerkiewna, Park Przyzamkowy oraz Park Zewnętrzny. Zamek w Łańcucie jest otwarty dla zwiedzających od 1 lutego do 30 listopada 2022, za wyjątkiem takich świąt jak Wielka Sobota, Wielka Niedziela, 3 Maja, 1 Listopada oraz 11 listopada. Ważną informacją jest, że w poniedziałki wstęp do zamku na wystawy stałe jest nieodpłatny. Można wtedy zwiedzać zamek indywidualnie bez przewodnika i bez rezerwacji.

Zamek, Stajnia i Wozownia są otwarte zazwyczaj od godziny 9. Ostatnie wejście ma miejsce na godzinę przed zamknięciem. Storczykarnia jest otwarta dłużej w sezonie od kwietnia do września, ostatnie wejście jest możliwe pół godziny przed zamknięciem. Park przyzamkowy jest otwarty od godziny 8, a ostatnie wejście ma miejsce 45 minut przed jego zamknięciem. Park zewnętrzny otwarty jest dla zwiedzających w godzinach 5- 23.

Ważne informacje dla zwiedzających

Na terenie Zamku w Łańcucie nie ma parkingu dla turystów. Aby zaparkować, należy udać na parking w centrum miasta. Ważną informacją jest to, że bilety wstępu można kupić w kasie znajdującej się w Podkarpackim Centrum Dziedzictwa. Poza biletami normalnymi dostępne są bilety ulgowe, które stanowią nieco ponad pół ceny. Należy śledzić aktualności oraz informacje w mediach spełecznościowych na temat promocji, zniżek za pół ceny czy weekendowych ofert cenowych.

Podsumowanie

Zamek w Łańcucie to jeden z najważniejszych obiektów muzealnych w Polsce. Słynie przede wszystkim z pięknych mieszkalnych wnętrz oraz niesamowitej kolekcji pojazdów konnych. Znajdą się tutaj również atrakcje dla dzieci. Zespół pałacowy otoczony malowniczym parkiem stanowi zachętę do zwiedzania i spędzenia czasu na łonie natury. Atrakcyjna oferta biletowa to dodatkowy atut, który przemawia za tym, aby odwiedzić to miejsce.